De opdracht voor de Crossmediale Onderzoeksweken 2013 is eenvoudig: begin een blog over jouw persoonlijke passie. En dan ontstaat er een discussie over wat passie dan precies is. Een levensomvattende en -bepalende liefde voor iets? Dat kennen Nederlanders niet. Wij hebben geen passies, wij hebben liefhebberijen, we hebben belangstelling of interesses. Nederlanders kunnen best enthousiast zijn, maar er blijft altijd ruimte voor andere zaken. Ruimte die passie niet toelaat. Een passie is het besef dat een zaak een loopje met jou neemt in plaats van andersom. Hoe dan ook, er zijn 26 masterstudenten die de komende twee weken (en daarna) gaan bloggen over datgene wat hen het meest interesseert.

Je bent jong en wild en je maakt daar ook foto’s van of, erger, het gezelschap waarmee je op pad bent maakt daar foto’s van. Niets aan de hand, tot je minister wordt of staatssecretaris of burgemeester. Redacties van diverse media halen tegenwoordig haast automatisch je naam door Google en, *plop* daar komen de foto’s uit andere tijden, context en betekenis tevoorschijn. Zo ben ik – full disclosure – ooit op een jongerenkamp van de Vierde Internationale geweest in Portugal (zelf even googlen). Ik weet niet of er foto’s van zijn (het was in het pre-sociale media tijdperk). En ja, daar heb ik naakt gezwommen en de international gezongen. Dat was toen – een andere tijd, een andere context.

Mag een redactie die context schenden en uit mijn tijdlijn een willekeurig bericht plukken om mij daar nu mee te portretteren? Nee, zeggen rechtsgeleerden. Daarmee schend je de contextuele privacy. Berichten en foto’s, door mij of andere over mij geplaatst, passen alleen in die context en moeten daar dan ook in blijven. Journalisten, zegt ook de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), mogen dat ook niet. Die privacy moeten journalisten respecteren. Wat overigens niet hetzelfde is als negeren. Privacy betekent het voorkomen van identificatie – wat een feit als het jongerenkamp in Portugal als gegeven natuurlijk niet ontkent.

Nu moet het begrip contextuele privacy in de journalistiek nog handen en voeten krijgen. Absoluut bezien weerhoudt het immers auteurs om geschiedenis te schrijven. Daarvoor zal je immers niet ontkomen aan een zekere vorm van cherry picking. Je kiest altijd elementen uit iemands leven om een verhaal te (re)construeren. Anderzijds – de directe aanleiding voor de NVJ om het begrip te omarmen – een foto op je Hyves-profiel uitventen nadat je de enige overlevende van een vliegtuigramp bent … tja, dat gaat duidelijk te ver. Die foto is er nimmer om die reden opgezet en het feit dat het op Hyves staat voelt ook moreel te dun om er dan ook maar gebruik van te maken.

Daartussen is dus veel ruimte voor debat.

Mijn inziens is contextuele privacy een begrip dat nog de nodige ‘lading’ moet krijgen. Dat kan door niet steeds in te zoomen op individuele berichten of, in sterk geanonimiseerde vorm, individuele meldingen alleen als aanleiding te gebruiken. Maar om contextuele privacy in de journalistiek handen en voeten te geven, zijn nu eenmaal zaken nodig die de begrenzing van het begrip steeds beter inkaderen. En dat gaat met horten en stoten. Soms zullen media te ver gaan, soms zijn ze te streng. Maar alleen door af en toe pijnlijk de mist in te gaan, komen we verder. Dat is buitengewoon vervelend voor direct betrokkenen, maar anders krijgen we het begrip niet helder. En blijft dus ook met deze term privacy een fundamenteel betwist begrip. <<

Woensdag 5 september, de derde dag alweer van de introductieweek van de master. Iedereen werkt deze week keihard, maar het is heerlijk. ‘s Ochtends kom je binnen op een echte redactie, iedereen is druk aan het bellen of typt heftig een verhaal op de laptop. Super toch? Op de universiteit zit je normaal een paar uurtjes in de collegezaal, om daarna thuis een boek te lezen ter voorbereiding van het volgende college. Deze week niet. De praktijkstudie doet haar naam eer aan met deze intensieve introweek. We worden ondergedompeld in de journalistiek, in het diepe gegooid.

Vandaag stond in het teken van checken. Alle vier de redacties moesten onderling overleggen welk nieuws ze gingen gebruiken voor het radio-item en welke scoop vertaald zou worden naar een nieuwsbericht voor de website van Sleutelstad. Ook moest er constant gecheckt worden of niemand anders toevallig bezig was met het onderwerp waar jij je net in wilde verdiepen. Leiden is ook weer niet zo heel groot, dus de kans is groot dat mensen dezelfde bronnen nodig hebben of hetzelfde nieuws op het oog hebben.

Daarnaast was iedereen bezig met zijn/haar eigen verhaal. Tijdens mijn eerste interview van de dag met Fons Verheijen, Leids architect en tevens Stadslaborant, ving ik iets opvallends op. Nadat hij alle plannen voor het Singelpark en het Cultuurkwartier uittekende op een megakaart van Leiden (zie foto) vertelde hij mij over een bespreking van die ochtend waar bepaalde dingen waren gezegd. Hij sprak van een grimmige sfeer. Aha, dit klonk wel interessant, even doorvragen dus! SCOOP?! In overleg met docent Van der Lubben ging ik dit verhaal checken bij de andere partij. Hoor en wederhoor, weet je wel. Indien dit daadwerkelijk om een conflict ging moesten we voorzichtig te werk gaan. Afijn, het conflict werd door de andere partij ontkend, maar er was wel degelijk sprake van een meningsverschil. Ik sprak nog even met beide partijen, maar aan het einde van de dag bleek er ineens niets meer aan de hand. De twee partijen hadden elkaar gebeld en de plooien gladgestreken, waardoor zij hierna met één verhaal naar buiten kwamen. Jammer, geen nieuws dus. Wel mooi de controlerende taak van een journalist uitgevoerd, zo complimenteerde Van der Lubben mij. Leuk, maar daar kopen we niks voor in een wereld voor deadlines!

Naast alle deadlines en het constante checken was het tijd voor wat anders. Iets leuks. Rob Wijnberg (hoofdredacteur NRC Next en meer..) kwam vertellen over ‘Journalistiek in tijden van Beeldvorming’ en, jawel, FACTCHECKING. Iets wat in deze verkiezingsstrijd erg populair is geworden. Verschillende media en programma’s hebben een dergelijke rubriek in het leven geroepen. Wijnberg is ermee begonnen met NRC Next en doet het nu ook bij RTL. Dit jaar zullen wij masterstudenten ons ook bezig houden met #factchecking. Ik vroeg Wijnberg dan ook of hij tips had voor ons. Bijvoorbeeld: Wanneer begin je met het checken van een feit en hoe weet je wanneer je moet stoppen? Een belangrijke tip van hem was om ook jouw verhaal (waarin je een feit had gecheckt) weer te laten checken. Een feit of een getal is niets zonder context, dus het is belangrijk dat je dit toevoegt en alle kanten belicht.

Op deze blog van docent Van der Lubben staat een ander verhaal dat Wijnberg aanhaalde op deze woensdagmiddag (zo vertelde hij over de productie van “Wat kiest Nederland’, dat gemaakt wordt door dezelfde redactie als voetbalprogramma VI Oranje. Best vreemd, politieke verslaggeving door sportjournalisten. Kan allemaal tegenwoordig..). Rob Wijnberg praatte maar door, het is een vlotte spreker die een mooi verhaal had. Prof. Jaap de Jong vergeleek hem zelfs met Multatuli. Dat hoort hij waarschijnlijk ook niet elke dag..

Na het college gingen we door met schrijven en bellen. ‘s Avonds zouden we met z’n allen een borreltje drinken in een naastgelegen kroeg. Toen ik daar aankwam, zaten daar echter maar twee studenten.. Later kwamen daar nog twee bij, toevallig allemaal van ‘mijn’ Cultuurredactie. Ik dacht dat journalisten wel van een borrel hielden, om over studenten nog maar te zwijgen.. Blijkbaar is deze lichting studenten Journalistiek en Nieuwe Media een uitzondering. Waar iedereen was is mij een raadsel. Misschien zit hier een verhaal in? Morgen maar even checken.. En nog eens checken..

(Foto: Cigdem Yuksel)

Rob Wijnberg, Nederlands kampioen feitenchecken, kwam langs voor een gastcollege. Hij had een mooie scoop, voor de aanwezigen in de zaal. Wist u dat de producers van Wat kiest Nederland dezelfde journalisten levert als voor VI Oranje? Dat het feest van de democratie, de verkiezingen, door sportverslaggevers wordt gecovered, dus? Er was zelfs sprake, in een eerste script voor de serie, om politici-te-gast met ballen op blikken met foto’s van collega’s te laten gooien. Om dan te vragen waarom de heer Rutte het blik met de beeldtenis van Wilders had laten staan. Het idee verdween van tafel, de voetbaljournalisten bleven. En verdomd, het format is inderdaad precies hetzelfde als rond het roemloos verlopen voetbaltoernooi .

Er golfde verbazing door de zaal.


Waarom, wilde een kritische student terecht weten, doe je daar aan mee? Dat vond Wijnberg een goede vraag, net zo goed als zijn antwoord. Je kan van de zijlijn genieten van je Grote Gelijk – dat je namelijk op een plekje in de krant rustig kan lezen over hoe-iets-nu-zit. Je kan ook proberen om iedereen van het belang van zo’n plekje te overtuigen door aan te sluiten bij RTL. Wijnberg heeft natuurlijk gelijk. En dat, zegt ook hij, is wezenlijk wat anders dan de Waarheid of De Leugen. want zo eenvoudig is het niet. ‘Ik ben een pragmatist.’ Zonder waarheid (met een kleine w) is niets mogelijk. Aldus de jonge filosoof/hoofdredacteur/gastspreker. Dus als de hoofdredacteur van het NOS Journaal beweert dat er geen feiten zijn, hoe weten wij dan dat we om acht uur naar zijn programma moeten kijken, wilde Wijnberg weten?

Er golfde instemming door de zaal.


Maar waarom is feiten-checken niet een normale grondhouding in de journalistiek? Die vraag stelde Wijnberg trouwens zichzelf. Checken kost tijd. Vier man checken full time bij NRC Next. En: niet alles is te checken. Soms ligt de waarheid (onderkast w) zo verankerd in het midden, dat ze er ook bij NRC Next niet veel mee kunnen. Voor de rest, pleitte Wijnberg, is het aan de journalist om context te bieden. Om een verbinding te leggen tussen feiten en de wereld waarin mensen leven. De taak is niet om verschillen en uitzonderingen uit te lichten, maar onderlinge samenhang aan te brengen.

Er golfde motivatie door de zaal.


 

Vincent Frequin is masterstudent Journalistiek en Nieuwe Media en blogt dagelijks over zijn avonturen in de Introductieweek. Dit is aflevering 2. Op zijn blog kunt ook eerdere afleveringen lezen.

De tweede dag alweer. Vanochtend verzamelden alle redacties om 10 uur in de redactieruimte. Het was tijd voor de pitch. Elke redactie (natuur, cultuur, historie en economie) moest de vier features presenteren die zij wilden gaan schrijven over het Singelpark.

Nog niet alle ideeën waren even helder en concreet, maar dit was niet erg. Samen waren we sterk en iedereen kon elkaar deze dag helpen om een scherpe hoofdvraag te formuleren en om de juiste bronnen te selecteren. Ik zag een hoop interessante onderwerpen voorbij komen. Zo zal de economie-redactie schrijven over de kosten en baten van het Singelpark. Brengt zo’n duur stadspark (gemeente betaalt 12 miljoen euro, maar dat zijn lang niet alle kosten) ook nog geld in het laatje? De natuur-redactie schrijft o.a. over de biodiversiteit langs de Singel en de kwaliteit van het water, waar de historie-redactie de boeken induikt om de ontwikkeling van de singel te vertalen naar een stuk van circa 1400 woorden.

Mijn redactie schrijft over de verschillende parkbezoekers (twee studenten gaan het park in, op zoek naar picknickers, sporters en zwervers), de culturele normen en waarden van Leidenaren, een mogelijke cultuur-agenda in de toekomst en de plannen voor het Cultuurkwartier. Over dit laatstgenoemde schrijf ik samen met Anne Gotink een artikel.

Afijn, beginnen dus. Op zoek naar het verhaal en interessante bronnen. Op aanraden van Jeroen Maters wilden wij graag Meta Knol (….) aan het woord laten over het Cultuurkwartier, een belangrijk onderdeel van de toekomst van Leiden. Tevens een project waar zij zelf deel van uit maakt. Na veel gebel en gemail kwam daar het verlossende antwoord: mevrouw Knol (directeur van De Lakenhal) had graag mee willen werken aan ons artikel, maar heeft tot 15 september een volle agenda, aldus het secretariaat van het museum. Een halfuurtje praten over dit mooie project bleek niet mogelijk. Bizar, maar goed, dan niet hè. Wij zaten uiteraard niet stil en gelukkig bleken andere Leidenaren met een drukke baan wèl een gaatje te hebben voor ons. Morgen spreken wij met Fons Verheijen (architect en stadslaborant) en donderdagochtend kloppen wij in alle vroegte aan bij de Leidse Schouwburg om met Koen Brakenhoff (hoofd marketing Stadspodia) te spreken.

Naast alle features over Singelpark hadden we natuurlijk nog meer te doen: deze week moet elke student twee nieuwsberichten aanleveren en per redactie bedenk je een radio-item. Mijn eerste nieuwsbericht zal waarschijnlijk gaan over de mogelijke komst van een megabioscoop in Leiden (artikel is bijna af), voor mijn tweede verhaal ben ik nog op zoek naar Leids nieuws. Ons radio-item is ook nog niet rond. Chris de Waard van Sleutelstad FM vond een Vox Pop ‘Wat stemt Leiden: bewoners VS ondernemers’ iets te luchtig. Wij gaan niet voor een ‘kwartvoorzesje’ (het laatste, en dus minst grote nieuws), dus gaan verder zoeken!

Het was een hectische, maar gezellige dag. Docent van der Lubben had Spotify aangezet in de Newsroom en alle studenten liepen in en uit, druk telefonerend, op zoek naar hun verhaal of misschien wel een scoop.

Morgen staat er weer wat anders leuks op het programma, dan komt Rob Wijnberg (hoofdredacteur NRC Next) namelijk langs. Hij verzorgt het officiële openingscollege van de master en minor Journalistiek en Nieuwe Media. Leuk hè? Als jullie nog tips hebben voor een artikel, laat maar weten. Reageren kan hieronder of laat het weten via Twitter!

Nieuws is niet objectief; het is geen kant en klaar ‘object’ waar je tegenaan loopt, over struikelt en vervolgens eenvoudig mee aan de slag kan. Nieuws is geen product, maar een proces.

Gisteren is iedereen hard aan de slag gegaan een antwoord te formuleren op zijn/haar hoofdvraag. Mensen zijn met een idee, een vaag omschreven vermoeden de stad in getrokken. Ze hebben bronnen gebeld en gesproken om, ‘s middags bij terugkomt op de redactie, er achter te komen dat ze nog weinig concreets in hadden hebben.

Sommigen zijn van het eerste idee afgedreven – de availibility bias heeft hun bij de kladden gegrepen. Anderen hebben te strak aan hun eerste idee vastgehouden en hun hoofdvraag niet bijgesteld. Kortom: sommigen laten zich te veel meeslepen door een verhaal, anderen te weinig. Maar iedereen heeft gistermiddag ervaren dat nieuws vooral een lastige dialoog is – met heel veel anderen en met heel veel informatie.

En dat is precies de kneep, de essentie van nieuws: het is geen statisch (object-ief) gegeven. Nieuws is een voortdurende dialoog: met jouw onderwerp, met de bronnen, met collega-journalisten, met de omgeving van het nieuws, met de doelgroep. Je moet voortdurend je onderwerp bewaken, schipperen tussen informatie, tijdsdruk, belangen. Dat maakt het vak zo ontzettend complex in de uitvoering en zo ontzettend leuk in theorie. Vandaag dag drie: morgen om 14.00 is de eerste deadline. Dan moet er wat liggen. Dan moet dat proces een voorlopig einde hebben. <<

(Foto’s: (c) 2012 Cigdem Yuksel / @cigdemyuksel)

Een hele ochtend geresearched, de hoofdvraag nog niet kunnen beantwoorden, de deadline nadert met rasse schreden en er moet nog zo veel gebeuren. Zit ik wel op het goede spoor? ‘Meneer, is dit wat?’ En dan volgen de meest fantastische zijpaden die elk onderwerp nu eenmaal heeft. De verleiding om te vergeten waar de hoofdvraag ook al weer over ging, is groot. Je stuit op steeds mooier materiaal waarvoor je je ogen niet durft te sluiten. Psychologen noemen dat de availability bias – je bent geneigd iets te vinden omdat het voor de hand ligt, omdat het er is – niet omdat het een antwoord geeft op jouw vraag. Je hersens geven op hele moeilijke vragen een eenvoudiger antwoord dan die hele moeilijke vraag vereist en je vergeet in dat hele proces wat die moeilijke vraag ook al weer was. Dat is helemaal niet erg – het verklaart wel waarom al je nieuwe ideeën minzaam door de eindredacteur worden weggewuifd. Hij wil jou on track houden, terwijl jij tot over je oren in het materiaal dreigt te verdrinken. Je moet ook on track blijven, want moeilijke vragen zijn vaak het interessantst. <<

Ik kom uit de Achterhoek. Dat is één groot park. Stadsparken zijn voor mij nog altijd forse binnentuinen. Mensen sluiten elke zondag achter elkaar aan om in parade hondendrollen te ontwijken. Mijn ultieme parkmoment is dus een hoop chagrijn. Elke dag weer. Totdat mijn oudste een vlieger kreeg. Zondagochtend, Otto was drie, zijn we naar het park bij ons achter gegaan. Er stond natuurlijk helemaal geen wind, die maakte we zelf. Samen op de fiets, onze vlieger aan de bagagedrager en onder een hoop gejoel door het park crossen. Ultiemer wordt het niet. Daar kan geen vakantieliefde in Park Guell tegenop. Geloof me. <<